Tekel’in Vergi Borcunu Ödemeyen Ve Devlete Yük Olan Bir Kamu Iktisadi Kuruluşu Olduğu İddiasi Doğru Değildir

İzmir, 25.11.1997

TÜTÜN PLATFORMU BASIN BİLDİRİSİ

(BİLDİRİ 11)

TEKEL’İN VERGİ BORCUNU ÖDEMEYEN VE DEVLETE

YÜK OLAN BİR KAMU İKTİSADİ KURULUŞU

OLDUĞU İDDİASI DOĞRU DEĞİLDİR

Asli görevlerinden olmadığı halde, her yıl çıkarılan Bakanlar Kurulu kararları ile ekici tütün piyasalarının desteklenmesi, ek bir görev olarak Tekel’e verilmektedir. Tekel’in bu kararlar gereğince destekleme hesabına satın aldığı tütünlerin ihracına kadar yaptığı her türlü harcama için gerekli kaynak son yıllara kadar MALİYE TARAFINDAN karşılanmakta idi.

Son yıllarda çıkarılan destekleme kararlarında değişiklik yapılarak, destekleme hesabına satın alınan tütünlerin alımından başlayarak bütün harcamaların finansman ihtiyacının Maliye tarafından değil TEKEL TARAFINDAN karşılanması esası getirilmiştir. Bu karar gereğince destekleme alım ve hizmetleri ile ilgili bütün giderler, kendisine bu amaçla önceden hiçbir ödenek verilmeden, Hazine Müsteşarlığı tarafından yıl sonunda karşılanmak üzere, Tekel tarafından ödenmektedir.

Bu uygulamanın sonucu olarak, hasılatını destekleme işleri için kullanmak zorunda bırakılan ve bu nedenle vergi borçlarının bir kısmını zamanında ödeyemez hale getirilen Tekel’in aslında yıl sonlarında Maliye’ye olan vergi borcundan çok Hazine Müsteşarlığından alacağı oluşmaktadır.

Bu durum 1997/2 sayılı TEKEL DERGİSİ’nde (EK:1) şu şekilde açıklanmaktadır:

“Tekel’in 31.12.1996 tarihi itibariyle desteklemeden alacağı 189.825 milyar lira olup, 31.12.1997 tarihi itibariyle Tekel’in alacağının 375.000 milyar liraya yükseleceği tahmin edilmektedir.

Bakanlar kurulunun 96/8939 sayılı kararında destekleme için gerekli kaynağın Tekel’ce karşılanması öngörüldüğünden, kuruluşumuz geçmiş yıllarda olduğu gibi bu görevi, bir kısım vergi borçlarını ödemeyerek yerine getirmeye çalışmaktadır.”

Görüldüğü gibi, gerçekte borçlu olan Tekel değil, Hazine Müsteşarlığıdır.

Bu gerçek ortada iken Maliye, Tekel’in vergisini ödeyemeyen bir Kamu İktisadi Kuruluşu olduğunu ilan edebilmekte, Türkiye’de sigara üretip pazarlamakta olan çok uluslu şirketlerden birinin Türk ortağı Tekel’in vergi yüzsüzü olduğunu söyleyebilmektedir.

Ulaşılmak istenen amaç, Tekel’in vergi borcunu ödeyemeyen ve devlete yük olan bir Kamu İktisadi Kuruluşu olduğu yalanına halkımızı inandırmak ve bu suretle Tekel Sigara Fabrikalarının özelleştirilmesinin gerekli hatta zorunlu olduğu fikrini yaygınlaştırmaktır. Bu ithamların asılsız ve haksız olduğunu bilen yetkililer ise maalesef susmaktadırlar.

Platformumuz Tekel’den sorumlu Devlet Bakanı Sayın Eyüp Aşık’a 17 Ekim 1997 tarihinde yazılı olarak başvurmak suretiyle (EK:2) kendisini bu ithamın haklı olmadığını ve gerçekleri açıklamaya davet etmiştir. Aradan bir aydan fazla süre geçmiş olmasına rağmen ne böyle bir açıklama yapılmış ne de platformumuza yanıt verilmiştir.

Bu durum karşısında, halkımızın yanıltılmasını ve Tekel hakkında yanlış yargıya varılmasını önlemek amacıyla, Sayın Bakanı Tekel’in borcunu ödeyemeyen sorunlu bir K.İ.K. olmadığı, Maliye’ye vergi borcuna mukabil Hazine Müsteşarlığından daha fazla alacağı olduğu konusunda gerekli açıklamayı yapmaya basınımız aracılığı ile tekrar davet ediyoruz.

Esirgemeyeceğinizden emin olduğumuz ilginiz için teşekkür eder, saygılar sunarız.

TÜTÜN PLATFORMU

Ekler:

1. Tekel dergisinin 53 üncü sayfasında

yer alan Tekel açıklaması

2. Sayın Bakan Eyüp AŞIK’a yazdığımız

17 Ekim 1997 tarihli çağrı mektubu

Tekel’in 1996 ürünü yaprak tütün piyasalarından idare ve destekleme ihtiyacı için mübayaası planlanan tütün miktarı ve bedeli şöyledir.

Ayrıca 1997 yılında kota tazminatı ve prim adı altında yaklaşık 12 trilyon lira ödeme yapılması planlanmıştır.

Tekel’in 31.12.1996 tarihi itibariyle desteklemeden alacağı 189.825 milyar lira olup 31.12.1997 tarihi itibariyle Tekel’in alacağının 375.000 milyar liraya yükseleceği tahmin edilmektedir.

Bakanlar Kurulunun 96/8939 sayılı Kararında destekleme için gerekli kaynağın Tekel’ce karşılanması öngörüldüğünden. Kuruluşumuz geçmiş yıllarda olduğu gibi bu görevi, bir kısım vergi borçlarını ödemeyerek yerine getirmeye çalışmaktadır.

Diğer Faaliyetleri

Tekel yukarıda bahis olunan faaliyetlerinin yanında,

• Enstitüler Daire Başkanlığında Araştırma,
• Sağlık Merkezlerinde sağlık,
• Spor Tesislerinde 11 branşta sportif,
• 3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitimi Kanununa istinaden Teknik ve Meslek Lisesi öğrencilerine beceri eğitimi,
• Satan ve kültür,

konularında da faaliyet göstermektedir.

Sizlere Tekel hakkında bazı bilgileri kısaca arz etmeye çalıştım. Komisyonunuza takdim edilmiş bulunan çeşitli rapor ve dokümanlarda geniş bilgiler olması dolayısıyla detaylara girmemeye özen gösterdim.

Tekel’e yönelik sorularınızı cevaplandırmaya hazır olduğumuzu belirtmek isterim.

Sözlerimi bitirirken Yüce Komisyonunuzda yapılacak olan görüşmelerin, bizler için son derece yararlı olacağına ve çalışmalarımızda bize güç vereceğine olan inancımızı tekrar ifade eder, size ve değerli üyelere en derin saygılarımı arz ederim.” dedi.

Sayın, Eyüp AŞIK

Devlet Bakanı

Sayın Bakanımız,

10 Ekim 1997 Tarihli Yeni Asır gazetesinde;

“Kitlerin hasılatları dolayısıyla hazineye katkıları artarken, Tekel’in borcu giderek büyüyor. Maliye Bakanlığından alınan bilgiye göre, TEKEL idaresi vergide en sorunlu kuruluş özelliğini sürdürüyor. Bu yılın 8 aylık döneminde tahakkuk eden 112 trilyon 290 milyar lira verginin, sadece 31 trilyon 239 milyar lirasını ödeyen TEKEL’in toplam vergi borcu da 330 trilyon liraya ulaştı.” haberi yer almıştır.

Bu haber ve haberin yorumu gerçekleri yansıtmamaktadır.

Bilindiği gibi Tekel’e devlet nam ve hesabına destekleme alımları yapmak görevi, 1961 yılından beri yürürlükte olan 196 sayılı Ekici Tütün Piyasalarının Desteklenmesine dair yasaya dayanılarak çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararları ile verile gelmiştir.

Bu kararlar gereğince destekleme hesabına satın alınan tütünlerin satışına ve ihracına kadar yapılan her türlü ödeme için gereken kaynaklar Tekel tarafından değil Maliye tarafından karşılanmıştır.

Son yıllarda Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan destekleme kararlarının ise, 196 sayılı yasayla birlikte 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 35.nci maddesine dayandırıldığı görülmektedir. Buna göre hazırlanmış olan ve 29.12.1996 tarihli 22862 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 96/8239 sayılı Bakanlar Kurulu kararı şu hükümleri içermektedir.

“Bu karar uyarınca alınacak tütünlerin alım, bakım, işleme giderleri ile tazminat ve destekleme primi ödemelerinin ve bu kararda yetki verilen diğer hususlardaki finansman ihtiyacının Tekel tarafından karşılanması esastır.

 Destekleme görevi nedeniyle Tekel’e sağlanan ana para ve finansman maliyetleri, bu görevden doğan her türlü zarar ve mahrum kalınan kar ile üstlenilen dolaylı ve dolaysız her türlü yükümlülükler destekleme hesabından karşılanır.”

Bu karar gereğince destekleme ile ilgili bütün ödemeler kendisine herhangi bir ödenek verilmeden Tekel tarafından karşılanmaktadır.

Tekel Dergisinin Temmuz-Ağustos 1997 sayısında açıklandığına göre; “destekleme kararı gereğince yaptığı ödemeler nedeniyle Tekel’in 31.12.1996 tarihi itibariyle destekleme hesabından 189 trilyon 825 milyar lira alacağı bulunuyordu. Tekel’in bu alacağı 31.12.1997 de 375 trilyon liraya yükselecektir.”

Tekel’in destekleme hesabına yaptığı harcamalar yıl sonu beklenmeden Hazine Müsteşarlığı tarafından karşılanmış olsaydı Tekel’in vergi borcu olmayacaktı. Çıkardığı destekleme kararı ile Tekel’i, vergi olarak ödeyeceği meblağı, destekleme alımları için kullanmaya mecbur eden Hükümetin Maliye Bakanlığı’nın, Tekel’i vergi borcunu ödemeyen bir K.İ.K. olarak afişe etmeye hakkı yoktur.

Tekel Genel Müdürlüğünün de bu haksız itham karşısında susmaya hakkı yoktur.

Aynı olay 1995 yılında da yaşanmıştı.

17 ve18 Temmuz 1995 tarihli gazetelerde Maliyenin yaptığı bir açıklamaya dayanarak Tekel vergisini ödemeyen yüzsüzler listesinin başında gösteriliyordu.

Şimdi olduğu gibi o zaman da gazetelerde yer almış olan bu haberler ve değerlendirmeler doğru değildi. Çünkü Tekel’in 1994 yılı sonunda 20.8 trilyon borcuna mukabil, Hazine müsteşarlığından 31.8 trilyon lira alacağı vardı. Yani gerçekte Tekel borçlu değil 11 trilyon lira alacaklı idi. Gerçeğin böyle olduğu, sonraki günlerde bir kısım basında da yer almıştı.

Kısa bir süre sonra Tekel, 1994 yılı Kurumlar vergisi rekortmeni olarak Cumhurbaşkanından altın plaket ve takdir beratı alıyordu.

Buna rağmen, Türkiye’de sigara üreten çok uluslu şirketlerden birinin Türk ortağı bu gerçeği bile bile Kanal 6 nın 17/18 Temmuz 1995 de yayımlanan HABER AKTİF programında şunları söyleyebiliyordu;

“20 kişilik yüzsüzler listesinin 11’i kamu kuruluşu Kitler sorunludur. Onlar devam ettikçe milletimiz mutluluğa ulaşamaz. Yüzsüzler listesinin tepe noktasında Tekel var. Biz Tekel istemiyoruz. Tekel’i yüzsüzler listesinin kralı olarak açıklamamızın bir sebebi var. Dünya Tekel istemiyor. Tekel’i yavaş yavaş azaltıp mutluluğu yakalamalıyız.”

Bu tavrın sahibi olan sigara üreticisinin ulaşmak istediği amacın, Tekel’in vergi borcunu ödemeyen bir K.İ.K. olduğuna halkımızı inandırmak ve bu yoldan Tekel Sigara fabrikalarının özelleştirmesi fikrinin yaygınlaşmasını sağlamak olduğu açıktır.

O zaman Tekel’den sorumlu Devlet Bakanlığı ve Tekel Genel Müdürlüğü bu açıklamayı tekzip etmediler. Bu haberin ve değerlendirmenin gerçekle ilgisi bulunmadığı, Tekel’in vergi yüzsüzü olmadığı yanıtını vermesi gereken Tekel’den sorumlu Devlet Bakanlığının ve Tekel Genel Müdürlüğünün bu haksız itham karşısında niçin sustuklarını anlamak mümkün olmamıştır.

Sayın Bakanımız,

Tekel’e yönelik bu haksız itham, vergi borcunu ödemeyenlerin ilan edildiği tarihlerde her yıl tekrarlanmaktadır.

Çok yakından bildiğiniz gibi Bakanlar Kurulu Kararı ile destekleme alımlarına ait bütün giderleri kendi gelirleri ile karşılamakla yükümlü kılınmış olan ve 330 trilyon TL. vergi borcuna karşın Hazineden 375 trilyon TL. alacağı olan Tekel bu ithama asla müstehak değildir.

Dürüstlüğü ve açık sözlülüğü kabul edilmiş bir politikacı olarak sizi, gerçeği ve Tekel’in vergi yüzsüzü olmadığını kamuoyuna açıklamaya davet ediyoruz.

Bu açıklamayı yapacağınıza içten inandığımızı belirtir, saygılar sunarız.

Orhan ÖZET

TÜTÜN PLATFORMU BAŞKANI

(Emekli Tekel Genel Md.)